Aflevering 7364

In 2021 heeft Berenschot in opdracht van de gemeenteraad van Amsterdam een onderzoek uitgevoerd naar consumentenbescherming binnen het erfpachtstelsel in Amsterdam. Dit onderzoek resulteerde in een rapport van 1 juni 2021: “Erfpacht in Amsterdam; een Gordiaanse knoop; Consumentenbescherming vanuit het oogpunt van goed bestuur”Berenschot, in opdracht van de gemeenteraad Amsterdam, “Erfpacht in Amsterdam, een Gordiaanse knoop”, Utrecht, juni 2021. (hierna: “raadsonderzoek”).

Sinds 1896 geeft de gemeente Amsterdam grond met woonbestemming stelselmatig in erfpacht uit. Zij bekleedt hiermee een uitzonderingspositie in Nederland. Sinds 1915 maakt zij gebruik van een systeem van zogenoemde ‘voortdurende’ erfpacht, waarbij de duur van de erfpacht is opgedeeld in tijdvakken. Aan het einde van een tijdvak kan de erfpachter de erfpacht beëindigen. Doet hij dit niet, dan worden de Algemene Bepalingen (AB) op de erfpachtverhouding van toepassing die de gemeenteraad het meest recent heeft vastgesteld. Ook wordt op dat moment de hoogte van de canon geactualiseerd op basis van de actuele waarde van de grond. Met die herziening deelt de gemeente mee in de momenteel bijzonder gunstige waardeontwikkeling van het Amsterdamse vastgoed.

Bijna 27 jaar geleden verzorgde Van Velten een preadvies voor de jaarvergadering van de KNB onder de titel ‘Privaatrechtelijke aspecten van stedelijke erfpacht.’A.A. van Velten, ‘Privaatrechtelijke aspecten van stedelijke erfpacht’, in: H.W. Heyman e.a., Erfpacht (preadviezen KNB), Lelystad: Koninklijke Vermande 1995, p. 17-88. Daarin bespreekt hij niet alleen enkele rechtsvragen die door het - dan nog nieuwe - Burgerlijk Wetboek worden opgeroepen, maar verkent hij ook welke ‘ware erfpachtgemeenten’ op dat moment nog bestaan. Hij komt tot de slotsom dat het erfpachtstelsel op zijn retour is. Van Velten ziet alleen Amsterdam, Rotterdam, Leiden, Schiedam, Vlaardingen en Zaanstad nog als échte erfpachtgemeenten. Die gemeenten gebruiken het erfpachtstelsel om te sturen op het gebruik van grond en om de waardeontwikkeling van de grond te laten toekomen aan de gemeenschap. Den Haag en Utrecht ziet Van Velten al niet meer als echte erfpachtgemeenten. Zij geven hun gronden uit in eeuwigdurende erfpacht en bieden daarbij de mogelijkheid om de canon eeuwigdurend af te kopen; daarmee

Heeft gemeentelijke erfpacht nu echt z’n langste tijd gehad?

Een recent huisvestingsinstrument

Een bron van voortdurende onrust bij consument-erfpachters